Dom pasywny to obiekt budowlany, który pozyskuje jak najwięcej energii z zewnątrz, więc zużywa jej niewiele do ogrzewania. Zakłada się przy tym, że zużycie ma być jeszcze kilkakrotnie niższe niż w przypadku „zwykłego” domu energooszczędnego.

Pojęcie domu pasywnego jest często używane zamiennie z domem energoszczędnym. W rzeczywistości samo zmniejszenie zużycia energii nie wystarczy – zużycie musi się mieścić w określonych parametrach. Można więc powiedzieć, że każdy dom pasywny jest energooszczędny, ale nie każdy dom energoszczędny spełnia wymagania niezbędne, by go nazwać domem pasywnym. W przypadku domów pasywnych zapotrzebowanie na energię do ogrzewania powinno wynosić poniżej 15 kWh/(m²·rok). Odpowiada to zużyciu 1,5 l oleju opałowego lub 1,7 m³ gazu ziemnego bądź 2,3 kg węgla. Jest to ok. 10 razy mniej niż w przypadku standardowego domu.

W jaki sposób można uzyskać taki wynik? Należy zacząć od wyboru działki. Nie każda bowiem daje możliwość wybudowania domu pasywnego. Powinna ona być dość rozległa i dawać możliwość odpowiedniego ustawienia budynku względem stron świata. Jak największa część budynku powinna być skierowana na południe. Poza tym na działce i w jej bezpośrednim otoczeniu nie powinno być wzniesień, wysokich drzew ani innych obiektów, które mogłyby utrudniać docieranie światła słonecznego do budynku.

Odpowiednie doświetlenie zapewniają duże przeszklenia, szczególnie strony południowej, gdzie projektuje się strefę dzienną. Warto jednak zamontować w nich rolety odbijające światło słoneczne, by latem można było chronić wnętrze przed nadmiernym nagrzewaniem się. Strefa północna natomiast jest maksymalnie zamknięta, by zminimalizować straty ciepła. Projektuje się tam pomieszczenia, w których przebywa się krócej, niewymagające dużej ilości światła, np. schowki, toalety czy ciągi komunikacyjne.

Sam kształt bryły budynku również powinien minimalizować straty ciepła, a więc być jak najprostszy, pozbawiony zakamarków, wykuszy itp., które trudno jest ocieplić i uszczelnić. Garaż najlepiej umieścić w odrębnym budynku lub w przybudówce, a nie w samej bryle domu.

Duże znaczenie ma bardzo wysoka termoizolacyjność. Ważny jest tutaj odpowiedni surowiec i technologia. Jednym z najbardziej energooszczędnych materiałów są prefabrykaty keramzytobetonowe. Pasywność można także uzyskać w domach z prefabrykatów drewnianych.

Bardzo ważna jest wentylacja mechaniczna, którą instaluje się w każdym budynku pasywnym. Umożliwia ona odzyskiwanie ciepła zimą i wprowadzania chłodnego powietrza latem.

W niektórych krajach domy pasywne nawet nie wymagają dodatkowego ogrzewania – wystarczy tylko nasłonecznienie, wentylacja i ciepło oddawane przez urządzenia, by uzyskać odpowiednią temperaturę we wnętrzach. W polskim klimacie dogrzewanie jest niezbędne, lecz można je znacząco ograniczyć. Stosuje się też źródła ciepła, które są efektywne energetycznie i przyjazne dla środowiska, takie jak kolektory słoneczne i pompa ciepła.